جریمه نداشتن گواهینامه در سال ۱۴۰۳

چند روز پیش هنگام صحبت با همسایه کناریمان متوجه فوت یکی از اقوام نزدیک وی شدم. گویا فرد متوفی در حال گذر از عرض خیابان با ماشینی که راننده آن فاقد گواهینامه بوده‌است تصادف می‌کند و در دم جان می‌دهد. بی‌شک راننده خاطی این حادثه یکی از هزاران نفری است که بدون توجه به قوانین راهنمایی و رانندگی و در کمال ناآگاهی از مجازات رانندگی بدون گواهینامه اقدام به چنین کار خطرناکی کرده است. اگر شما نیز جزو این دسته از افراد هستید بهتر است قبل از اقدام به چنین عمل پر از ریسکی حتما این مطلب را با دقت بخوانید.

آیا رانندگی بدون گواهینامه جرم است؟

پاسخ به این سؤال: «آیا رانندگی بدون داشتن گواهینامه جرم است؟» تنها یک کلمه است؛ «بله» جرم است. طبق قانون تمام کشورهای دنیا، رانندگی با هر نوع وسیله نقلیه‌ای نیاز به کسب مهارت و آموزش دارد. حتی این جرم برای رانندگان موتور سیکلت هم وجود دارد. جریمه نداشتن گواهینامه موتور سیکلت‌ها هم مانند خودرو است. در ایران نیز اگر متقاضی بالای ۱۸ سال سن داشته‌باشد و بتواند مهارت‌های آموزشی لازم را با موفقیت طی کند، کارت گواهینامه رانندگی توسط پلیس راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی طی چهل روز برای او صادر می‌شود که متقاضی می‌تواند جهت استعلام گواهینامه رانندگی خود از طریق سامانه آیتول از روند صدور و جزئیات آن آگاه شود.

پس از دریافت کارت گواهینامه، راننده ملزم به رعایت تمامی قوانین و ضوابط راهنمایی و رانندگی خواهد شد. بدین ترتیب در صورت تخلف طبق ماده ۷۲۳ قانون مجازات جمهوری اسلامی که در آن صراحتا «رانندگی بدون گواهینامه» جرم تلقی شده‌است، برای فرد خاطی دو نوع مجازات در نظر گرفته می‌شود؛ مجازات اسلامی بخش تعزیرات و مجازات با توجه به قوانین رسیدگی به تخلفات رانندگی.

• قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات

  از نظر قانون در صورتیکه فردی از رانندگی با وسایل نقلیه منع شده‌باشد و یا فاقد گواهینامه رانندگی باشد اما به این عمل اقدام نماید مجرم شناخته می‌شود. در این صورت مجازات این شخص برای بار اول مشمول یکی از این سه حالت است:

• حبس تعزیری تا دو ماه
• پرداخت جزای نقدی تا یک میلیون ریال
• در نظر گرفتن هر دو مورد قبل باهم. اگر فرد خاطی برای بار دوم مرتکب این جرم شود به دو تا شش ماه حبس محکوم خواهد شد.

• قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی

  بر اساس ماده ۱۰ قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی؛ اقدام به رانندگی بدون گواهینامه منجر به توقف وسیله نقلیه و تحویل راننده خاطی به مراجع قضایی خواهد شد.

قانون جدید تصادفات بدون گواهینامه

بر اساس قوانین مربوط به تصادفات بدون گواهینامه، اگر فردی بدون گواهینامه رانندگی کند و دچار تصادف شود، جریمه‌های سنگینی برای او در نظر گرفته می‌شود. برخی از مهم‌ترین نکات شامل موارد زیر است:

طبق ماده ۷۲۳ قانون مجازات اسلامی رانندگی بدون گواهینامه می‌تواند منجر به حبس تعزیری تا دو ماه و یا پرداخت جزای نقدی تا یک میلیون ریال شود. اگر فرد برای بار دوم مرتکب این جرم شود، مجازات او به دو تا شش ماه حبس افزایش می‌یابد. اگر هم کسی بدون گواهینامه تصادف کند و مقصر باشد، شرکت بیمه وظیفه دارد خسارات و دیه طرف مقابل و سرنشینان را پرداخت کند. 

در واقع براساس قانون جدید تصادف بدون گواهینامه، در صورتی که شخص زیان دیده گواهینامه نداشته باشد، خسارت ماشین او توسط بیمه پرداخت می شود ولی به دلیل نبود گواهینامه برخورد قانونی صورت خواهد گرفت و خودروی او به پارکینگ منتقل خواهد شد. لازم به ذکر است که حکم حبس طبق قانون بر اساس بند ۱ ماده ۳ قانون وصول، قابل تبدیل به جرایم نقدی است.

رانندگی افراد زیر ۱۸ سال بدون گواهینامه نیز مشمول مجازات‌های خاص خود می‌شود که برای افراد بین ۱۵ تا ۱۸ سال، جزای نقدی تا یک میلیون ریال و برای افراد زیر ۱۵ سال تعهد به والدین یا سرپرست قانونی در نظر گرفته شده است. رانندگی بدون گواهینامه می‌تواند عواقب جدی قانونی و مالی داشته باشد و بهتر است افراد از این کار خودداری کنند تا از مشکلات قانونی جلوگیری شود.

آیا در صورت اقدام به رانندگی با گواهینامه فاقد اعتبار مجرم شناخته می‌شویم؟

قطعا برای شما هم پیش آمده که به خاطر درگیری‌ و مشغله‌های روزمره از تمدید گواهینامه رانندگی خود غافل شده‌ باشید. اگرچه اینکار می‌تواند زمانبر باشد اما واجب و ضروری است. در واقع مجازات رانندگی بدون گواهینامه با رانندگی بدون داشتن گواهینامه معتبر تفاوت دارد یعنی اگر شما با گواهینامه فاقد اعتبار اقدام به رانندگی کنید مجرم شناخته نمی‌شوید بلکه طبق قانون، تنها ملزم به پرداخت جریمه خواهید شد.

این مسئله درباره کسانی که گواهینامه‌شان به هر دلیل توقیف شده‌است نیز صدق می‌کند. داشتن نمره منفی بیش از حد مجاز یکی از مواردی است که به ضبط و ابطال گواهینامه رانندگی منجر می‌شود. ازین رو بهتر است که هر چند وقت یکبار جهت استعلام نمره منفی گواهینامه خود از طریق سایت آیتول اقدام نمایید.

مجازات رانندگی بدون گواهینامه زیر ۱۸ سال

سن قانونی جهت اخذ گواهینامه در ایران ۱۸ سال تمام است. پس اگر شخصی زیر ۱۸ سال باشد به خودی خود فاقد گواهینامه تلقی می‌شود. همانطور که گفته شد، مجازات رانندگی بدون گواهینامه برای افراد زیر ۱۸ سال در ایران شامل موارد زیر است:

• راننده بین ۱۵ تا ۱۸ سال: برای افراد بین ۱۵ تا ۱۸ سال جزای نقدی تا یک میلیون ریال یا تحویل به والدین یا سرپرست قانونی در نظر گرفته شده است و حتی مجازات ممکن است شامل اقدامات تامینی و تربیتی باشد.
• راننده بین ۹ تا ۱۵ سال: برای افراد زیر ۱۵ سال نیز تحویل به والدین یا سرپرست قانونی با تعهد آن‌ها مبنی بر عدم تکرار جرم توسط کودک مجازاتی است که در نظر گرفته شده است. طبق قانون این دسته از رانندگان به والدین یا سرپرست قانونی به قید گرفتن تعهد به تادیب، تربیت و مواظبت در حسن اخلاق طفل یا نوجوان تحویل داده می‌شوند. در صورت نداشتن والدین صالح به شخص حقیقی یا حقوقی دیگری با قرار تعهد کتبی یا اخطار یا تذکر سپرده خواهند شد.
• راننده زیر ۹‌ سال: برای افراد زیر ۹ سال هیچگونه مجازاتی در نظر گرفته نشده‌است.

این مجازات‌ها برای جلوگیری از رانندگی افراد نابالغ و کاهش حوادث رانندگی وضع شده‌اند. در صورت وقوع حادثه توسط این افراد، مسئولیت قانونی و مالی آن بر عهده والدین یا سرپرست قانونی خواهد بود.

با توجه به حساسیت این موضوع اگر نوجوانی در منزل دارید که زیر ۱۸ سال سن دارد که احتمال استفاده بدون اطلاع از وسیله نقلیه‌تان را می دهید می توانید از طریق استعلام خلافی خودرو به راحتی از این موضوع باخبر شوید و نوجوان خود را از پیامدهای زیانبار عملی که انجام می دهد آگاه نمائید.

نداشتن گواهینامه در تصادف

شاید این سوال در ذهنتان باشد که اگر راننده بدون گواهینامه تصادف کند، به عواقبی برایش خواهد داشت. در پاسخ نیز باید گفت بسته به اینکه تصادف منجر به جرح یا فوت شده باشد، شرایط متفاوت خواهد بود. 

در تصادفات منجر به فوت، اگر تصادف غیر عمد تلقی شود، باید دیه کامل انسان که سالانه براساس تورم تغییر می‌کند؛ پرداخت شود. پرداخت دیه (به درخواست اولیای دم) و حبس تعزیری از جمله مجازات هایی است که در این شرایط در نظر گرفته شده است ولی در صورت اثبات عمدی بودن، مجازات سنگین‌تر خواهد بود.

در تصادفات بدون گواهینامه که منجر به جرح می شوند؛ راننده مقصر به پرداخت دیه و حبس تعزیری محکوم می‌شود که میزان دیه و حبس به نوع جرح بستگی دارد.در این شرایط دیه از محل بیمه راننده مقصر پرداخت می‌شود و بعداً توسط بیمه از وی مطالبه می‌شود و در برخی موارد، راننده تا ۵ سال از رانندگی محروم می‌شود.

آیا در تصادف راننده بدون گواهینامه بیمه خسارت را پرداخت میکند؟

اگر خودرویتان بیمه دارد و جزو آن دسته از رانندگان ماجراجویی هستید که ریسک رانندگی بدون گواهینامه را به جان می‌خرید، بد نیست هنگام انجام کارهای بیمه‌ای خود مانند خرید بیمه شخص ثالث و … به قوانین بیمه، بخش مربوط به تصادفات رانندگان بدون گواهینامه نیز سری بزنید تا از عواقب کار خود آگاه شوید. طبق قانون بیمه اگر راننده‌ای در تصادف مقصر شناخته شود و فاقد کارت گواهینامه باشد تمام خسارت جانی و مالی فرد زیان دیده توسط بیمه تقبل خواهد شد اما این مبلغ بعدا از راننده خاطی به صورت تمام و کمال، نقدا یا به شکل اقساط دریافت خواهد شد.

آیا مجازات رانندگی بدون گواهینامه در تصادفی که منجر به مرگ شود قتل عمد است؟

همانطور که در بخش قبل اشاره کردیم رانندگی بدون داشتن گواهینامه جرم است اما اگر راننده دچار تصادف منجر به فوت شود صرف نداشتن گواهینامه، عمل وی قتل عمد محسوب نمی‌شود. در این شرایط طبق قانون مجازات اسلامی راننده قتل غیر عمدی را مرتکب شده‌ که متناسب با آن، مجازات دیه و حبس برای وی در نظر گرفته شده‌است‌.

بنابراین اگر هنگام انجام کارهای مربوط به خودرو خود مثل تمدید بیمه‌نامه، نوبت دهی معاینه فنی و… به طور اتفاقی در محافلی قرار گرفتید که افراد بی‌اطلاع در گپ‌و‌گفت‌های روزانه‌شان حکم تصادف منجر به مرگ هنگام رانندگی بدون گواهینامه را، قتل عمد عنوان کردند به هیچ عنوان به حرف آن‌ها گوش ندهید و در صورت قرار گرفتن در این شرایط به جای فرار از محل حادثه فرد مضروب یا متوفی را به اولین بیمارستان برسانید، چرا که فرار از صحنه جرم تنها باعث تشدید مجازات قانونی شما می‌شود.

جریمه نداشتن گواهینامه موتور

جریمه نداشتن گواهینامه موتور هیچ تفاوتی با نداشتن گواهینامه هنگام رانندگی با وسایل نقلیه دیگر ندارد. اگر فردی بدون داشتن گواهینامه با موتور رانندگی کند، به دادسرای ۳۲ پلیس راهر معرفی شده و برای او جریمه ای مطابق با قانون اعمال می شود. 

توقیف وسیله و معرفی فرد خاطی به مراجع قانونی مواردی هستند که در این جریمه در نظر گرفته شده اند. اگرهم راننده بدون گواهینامه موتور تصادف .کرده باشد، می تواند از یک تا پنج سال از رانندگی محروم شود.

برای اجتناب از عواقب رانندگی بدون گواهینامه از چه طریق می‌توان کارت گواهینامه را پیگیری کرد؟

با توجه به اینکه در دنیای امروز خدمات آنلاین بیش از پیش رونق گرفته‌است، شما می‌توانید بدون هیچگونه دغدغه و نگرانی از طریق ورود به سامانه جامع آیتول به کمک سرویس‌دهی ۲۴ ساعته این سایت، تمامی خدمات مربوط به خودرو و پیگیری گواهینامه را در کمترین زمان ممکن انجام دهید.

در آیتول این امکان برای تمامی کاربران از نقاط مختلف ایران فراهم شده‌است که از طریق استعلام آنی گواهینامه از روند صدور، مدت زمان اعتبار، نمره منفی و دیگر جزئیات مربوط به آن آگاه شوند. بدیهی است خدمات این سایت جامع تنها به استعلام گواهینامه رانندگی ختم نمی‌شود، بلکه خرید و تمدید بیمه بدنه، بیمه شخص ثالث، معاینه فنی و مواردی از این دست از دیگر خدماتی است که آیتول در اختیارتان قرار خواهد داد.