مراحل دریافت پلاک ویژه جانبازان و معلولان

پلاک ویژه جانبازان و معلولان به‌منظور تسهیل دسترسی آن‌ها به امکاناتی مانند پارکینگ‌های اختصاصی و معافیت از محدودیت‌های ترافیکی طراحی شده است. برای دریافت این پلاک، افراد باید شرایط خاصی داشته باشند و مراحل مشخصی را طی کنند.

پلاک ویژه تنها برای خودروهای سواری شخصی صادر می‌شود و مالک پلاک باید خود فرد معلول یا جانباز باشد. در این مقاله، مراحل و شرایط دریافت پلاک جانبازان و معلولین را توضیح دادیم. برای کسب اطلاعات بیشتر و جزئیات دقیق‌تر ادامه مطلب را بخوانید.

منظور از پلاک ویژه چیست؟

پلاک ویژه، نوعی پلاک خودرو است که برای جانبازان، افراد دارای معلولیت، نابینایان و ناشنوایان طراحی شده است. این پلاک‌ها با علامت مخصوص صندلی چرخ‌دار مشخص می‌شوند و نشان‌دهنده حق استفاده از تسهیلات ویژه هستند.

از جمله این تسهیلات می‌توان به پارکینگ‌های اختصاصی، معافیت از برخی محدودیت‌های ترافیکی و سهولت در تردد شهری اشاره کرد. اما گرفتن پلاک ویژه به این راحتی نیست؛ افراد مشمول برای تعویض پلاک خودروی خود باید از سازمان‌های ذی‌ربط معرفی‌نامه داشته باشند.

پلاک ویژه معلولان و جانبازان به چه کسانی تعلق می گیرد؟

پلاک ویژه به افرادی با معلولیت شدید یا بسیار شدید جسمی-حرکتی تعلق می‌گیرد. این افراد در حرکت و جابجایی با محدودیت‌های جدی مواجه‌اند و برای رفت‌وآمد روزمره خود به ویلچر یا واکر نیاز دارند.

علاوه بر این، به جانبازانی که حداقل ۵۰٪ جانبازی همراه با مشکل جسمی-حرکتی دارند هم تعلق می‌گیرد؛ این افراد به‌دلیل آسیب‌های ناشی از جانبازی، نیمی از توانایی‌های حرکتی خود را از دست داده‌اند.

برای دریافت پلاک ویژه، متقاضی باید کارت معلولیت رسمی از سازمان بهزیستی یا کارت جانبازی از بنیاد شهید و امور ایثارگران داشته باشد. همچنین، ارائه معرفی‌نامه از این سازمان‌ها برای دریافت پلاک ویژه جانبازان و معلولین الزامی است.

افراد واجد شرایط پلاک ویژه

بر اساس بخشنامه پلیس راهور ناجا و بنیاد شهید و امور ایثارگران، افراد زیر واجد شرایط دریافت پلاک ویژه هستند:

• جانبازان با درصد جانبازی ۵۰٪ و بالاتر
• افراد دارای معلولیت شدید حرکتی با تأیید سازمان بهزیستی
• نابینایان و ناشنوایان دارای مدارک معتبر از سازمان‌های ذی‌ربط

فرق پلاک جانبازان و معلولین در شرایط دریافت و مشمولان آن‌هاست. پلاک جانبازان برای افرادی که در اثر جنگ یا مأموریت‌های نظامی دچار مجروحیت شده‌اند، صادر می‌شود.

پلاک معلولین به افرادی با ناتوانی‌های جسمی یا حرکتی (مادرزادی یا بر اثر حادثه) تعلق می‌گیرد. سرشماره‌های این پلاک‌ها هم متفاوت است؛ پلاک‌های ویژه معلولین سرشماره‌های ۵۱ تا ۹۹ و پلاک‌های ویژه جانبازان سرشماره‌های ۱ تا ۴۹ را دارند.

مراحل دریافت پلاک ویژه

متقاضیان پلاک ویژه جانبازان و معلولین برای بهره‌مندی از این تسهیلات، می‌بایست مراحل زیر را به‌دقت طی کنند:

• متقاضیان باید درخواستی کتبی تحت عنوان «دریافت پلاک ویژه معلولین و جانبازان» به واحدهای مددکاری شهرستان محل سکونت خود ارسال کنند.
• پس از دریافت درخواست، واحد مددکاری شهرستان شرایط اولیه متقاضی را بررسی می‌کند. چنانچه فرد واجد شرایط دریافت پلاک ویژه (جانباز بالای ۵۰٪ یا دارای معلولیت جسمی-حرکتی شدید) باشد، پرونده او ابتدا به کمیته توانبخشی شهرستان ارجاع و سپس برای بررسی نهایی به استان مربوط به آن ارسال می‌شود.
• سازمان بهزیستی استان موظف است فهرست تمامی افراد واجد شرایط دریافت پلاک ویژه در شهرستان‌های تحت پوشش منطقه خود را به سازمان بهزیستی کل کشور اعلام کند.
• سازمان بهزیستی کل کشور پس از بررسی لیست متقاضیان، اسامی تأیید شده را به‌صورت محرمانه و مهرشده به معاونت فنی مهندسی و خدمات ترافیک پلیس راهور ارائه می‌دهد.
• پس از تأیید نهایی، اطلاعات متقاضیان در سایت راهور بارگذاری می‌شود. متقاضیان می‌توانند با مدارک لازم و معرفی‌نامه استان، به مراکز تعویض پلاک در شهر محل سکونت خود مراجعه و پلاک ویژه دریافت کنند.

شرایط دریافت پلاک ویژه معلولین و جانبازان

برای دریافت این پلاک، فرد باید دارای یکی از شرایط زیر باشد:

۱. جانبازان

جانبازانی که بیش از ۵۰٪ آسیب جسمی و حرکتی دارند، می‌توانند برای دریافت پلاک ویژه اقدام کنند. این آسیب‌ها شامل محدودیت شدید حرکتی در دست‌ها یا پاها، قطع عضو، فلج اندام‌ها و سایر ناتوانی‌های جسمی است که حرکت فرد را دشوار می‌کند.

تعیین درصد جانبازی بر عهده بنیاد شهید و امور ایثارگران است و تنها پس از تأیید این نهاد، امکان دریافت پلاک ویژه جانبازان فراهم خواهد شد.

۲. افراد دارای معلولیت

افراد دارای معلولیت شدید واجد شرایط دریافت پلاک ویژه هستند. این معلولیت‌ها شامل فلج کامل یا ناقص اندام‌ها، قطع عضو، مشکلات شدید حرکتی، بیماری‌های عصبی-عضلانی و شرایط مشابه است. چنین مشکلاتی توانایی فرد را در حرکت و انجام فعالیت‌های روزمره محدود می‌کند. تأیید نوع و شدت معلولیت بر عهده سازمان بهزیستی کشور است.

نکته: اگر فرد در مراکز شبانه‌روزی مانند بیمارستان‌ها، خانه‌های سالمندان، مراکز توانبخشی یا هر نوع مرکز دیگری نگهداری شود، مشمول دریافت پلاک ویژه نیست.

شرایط دریافت پلاک ویژه نابینایان و ناشنوایان

طبق اطلاعیه کانون ناشنوایان ایران، افراد ناشنوا زیر ۶۰ سال با مشکلات شنوایی شدید می‌توانند پلاک ویژه خودرو به ‌نام خودشان را دریافت کنند. برای این منظور، آن‌ها باید به شعب بهزیستی در محل سکونت خود مراجعه کنند. ناشنوایانی که ۶۰ سال یا بیشتر سن دارند یا زیر ۱۸ سال هستند، شرایط لازم برای دریافت پلاک ویژه را ندارند.

در حال حاضر، پلاک ویژه تنها برای افراد با معلولیت جسمی و حرکتی صادر می‌شود. سازمان بهزیستی در تلاش است تا با پلیس ناجا برای صدور پلاک ویژه برای افراد با مشکلات شنوایی شدید به توافق برسد.

پلیس راهور معتقد است این اقدام ممکن است ترافیک محدوده طرح را افزایش دهد. با این حال، سازمان بهزیستی تأکید دارد که نابینایان و ناشنوایان هم باید از سهمیه سوخت ویژه و جایگاه‌های پارک مخصوص معلولان بهره‌مند شوند.

مدارک لازم برای تعویض پلاک جانبازان

جانبازان برای دریافت پلاک ویژه باید مدارک زیر را ارائه دهند:

• اصل کارت معتبر جانبازی
• اصل کارت ملی
• اصل شناسنامه
• اصل سند، کارت و مدارک ماشین
• بیمه شخص ثالث
• گواهی عدم خلافی
• برگه معاینه فنی معتبر
• فیش پرداخت هزینه پلاک
• معرفی‌نامه بنیاد شهید
• سند پروانه گمرکی (در صورت وارداتی بودن خودرو)
• برگه تسویه حساب هزینه‌های دولتی (برای خودروهای وارداتی)
• مفاصا حساب شهرداری

مدارک لازم برای دریافت پلاک ویژه معلولان

معلولان جهت دریافت پلاک ویژه می‌بایست مدارک زیر را ارائه دهند:

• اصل کارت شناسایی معلولین ( با کد ۱۰ رقمی و کلمه شدید یا خیلی شدید)
• اصل کارت ملی
• اصل شناسنامه
• اصل سند، کارت و مدارک ماشین
• بیمه شخص ثالث
• گواهی عدم خلافی
• برگه معاینه فنی معتبر
• فیش پرداخت هزینه پلاک
• معرفی‌نامه سازمان بهزیستی
• فرم تعهد تکمیل‌شده از سوی متقاضی (یا نماینده معرفی‌شده توسط بهزیستی)
• سند پروانه گمرکی (در صورت وارداتی بودن خودرو)
• برگه تسویه حساب هزینه‌های دولتی (برای خودروهای وارداتی)
• مفاصا حساب شهرداری
• کارت معلولیت الکترونیکی (با سه سطح درجه‌بندی متوسط، شدید و خیلی شدید)

برای خرید بیمه شخص ثالث خودرو، می‌توانید از سامانه آیتول استفاده کنید. همچنین، با استفاده از آن، از دیگر خدمات این سامانه مانند ترخیص خودرو، معاینه فنی و … هم بهره‌مند می‌شوید.

قوانین شماره گذاری پلاک جانبازان و معلولان

پلاک ویژه از نظر اندازه (۱۱ × ۵۲ سانتی‌متر) و مشخصات فنی کاملاً مشابه پلاک‌های کشوری ساخته می‌شود. با این تفاوت که به‌جای استفاده از حروف الفبایی (مانند “ب” یا “د”)، روی این پلاک‌ها نماد ویلچر (انسان نشسته بر روی صندلی چرخدار) درج شده است. پلاک ویژه شامل یک عدد ۲ رقمی در سمت چپ و یک عدد ۳ رقمی در سمت راست نماد صندلی چرخدار است.

• شماره‌گذاری پلاک‌ ویژه جانبازان با شماره‌های انتظامی ۱۱۲-۱۱ ایران ۱۱  تا ۹۹۹ -۴۹ ایران ۱۱
• شماره‌گذاری پلاک‌ ویژه معلولین با شماره‌های انتظامی ۱۱۱-۵۱ ایران ۱۱  تا  ۹۸۸-۹۹ ایران ۱۱

در سامانه‌های شماره‌گذاری و ثبت تخلفات، به‌جای نماد ویلچر از حرف «ژ» برای شناسایی پلاک ویژه استفاده می‌شود. این اقدام ‌به سیستم‌های ثبت اطلاعات و دوربین‌های ترافیکی کمک می‌کند تا پلاک‌‌های ویژه را به‌راحتی شناسایی و ثبت کنند.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد نحوه دریافت پلاک ویژه، می‌توانید به سامانه‌های معتبر خدمات خودرو مراجعه کنید. در این سامانه‌ها تمامی موارد مربوط به بیمه بدنه و سایر خدمات مرتبط با خودرو ارائه می‌شود. برای دریافت پلاک ویژه، ماشین باید شرایط زیر را داشته باشد:

• سواری باشد.
• شخصی باشد و سند به‌ نام مالک باشد.
• مالک پلاک ویژه حق مسافرکشی و استفاده تجاری از ماشین را ندارد.

مزایای دریافت پلاک ویژه جانبازان

• استفاده از پارکینگ‌های حاشیه‌ای معابر و پارکینگ‌های مخصوص جانبازان و معلولین
• دریافت کارت سوخت با سهمیه ویژه معلولان و جانبازان (۱۰۰ لیتر برای خودروهای بنزینی و ۷۰ لیتر برای خودروهای دوگانه‌سوز)
• امکان ورود به محدوده طرح ترافیک، به‌ویژه برای دسترسی به مراکز درمانی و خدمات پزشکی
• اعطای مجوز ورود به طرح ترافیک به بستگان درجه‌یک معلولان و جانبازانی که توانایی رانندگی ندارند یا مالک خودرو نیستند، با شرط زندگی مشترک (در یک خانه)

نحوه انتقال مالکیت یا تعویض پلاک ویژه

اگر فرد معلول یا جانباز، خودرویی با پلاک عادی خریداری کرده باشد، می‌تواند برای دریافت پلاک ویژه اقدام کند. این پلاک به خودروهای سواری تعلق می‌گیرد و به هر فرد واجد شرایط، تنها یک جفت پلاک ویژه اختصاص می‌یابد. پیش از خرید خودرو، حتما از طریق سامانه‌های معتبر، وضعیت خلافی آن را استعلام کنید تا از هرگونه بدهی معوقه جلوگیری شود.

در صورت فروش خودرو، مالک می‌تواند با مراجعه به واحدهای شماره‌گذاری یا مراکز ثبت پلاک، فرآیند انتقال مالکیت و فک پلاک ویژه را انجام دهد.

این خدمات فقط در مراکز راهور استان‌ها ارائه می‌شود و شماره‌گذاری خودروهای دارای پلاک ویژه در کارخانجات مجاز نیست. برای جلوگیری از بروز مشکلات هنگام دریافت پلاک، حتماً پیش از خرید، نسبت‌به استعلام و پرداخت عوارض آزادراهی خودرو اقدام کنید.

مراکز تعویض و ثبت پلاک ویژه در تهران

افراد مشمول ساکن تهران برای دریافت و نصب پلاک ویژه باید به یکی از مراکز زیر مراجعه کنند:

• تهرانپارس، خیابان اتحاد پنجم، مرکز نقل و انتقالات حکیم
• کیلومتر ۱۰ جاده خاوران، بعد از سه‌راه خاورشهر، مرکز نقل و انتقالات خاوران
• کیلومتر ۱۷ جاده مخصوص، خیابان داروپخش، خیابان روزدارو (برای خودروهای داخلی و وارداتی)، مرکز نقل و انتقالات میثم
• مخصوص خودروهای پلاک تازه، مرکز شماره‌گذاری ایران‌خودرو و سایپا
• اول جاده مخصوص، بعد از فروشگاه، نبش خیابان بیمه، مرکز نقل و انتقالات آزادی

مراکز تعویض و ثبت پلاک در سایر استان‌ها

سایر افراد واجد شرایط باید برای تعویض و نصب پلاک ویژه به مراکز شماره‌گذاری راهور در استان محل سکونت خود مراجعه کنند. در این فرآیند، پرداخت مالیات نقل و انتقال خودرو پیش از تعویض‌کردن پلاک الزامی است. برای استعلام و پرداخت این مالیات، می‌توانید از سامانه‌های آنلاین معتبر مانند آیتول استفاده کنید.

پرداخت بدهی ها برای تعویض پلاک با آیتول

برای تعویض و ثبت پلاک خودرو یا دریافت پلاک ویژه جانبازان، لازم است تمامی بدهی‌های خودرو تسویه شوند. آیتول با ارائه خدماتی مانند استعلام و پرداخت خلافی، عوارض آزادراهی، مالیات نقل و انتقال و عوارض شهرداری، این فرآیند را آسان کرده است. با مراجعه به سامانه آیتول، می‌توانید به‌صورت آنلاین بدهی‌های خود را پرداخت کنید و مراحل دریافت پلاک جانبازان را انجام دهید.