نکاتی که باید قبل از معامله خودرو بدانید!

فشار اقتصادی، رانت و گرانی خودرو در سال‌های اخیر سبب شده‌است که بسیاری از متقاضیان به خرید خودروهای دست دوم رو بیاورند. اگرچه این امر به خودی‌خود ایرادی ندارد اما از آنجائیکه بسیاری از خریداران یا فروشندگان با قوانین حاکم ب اینگونه معاملات ناآشنا هستند اغلب در معرض آسیب سوء استفاده‌گران قرار می‌گیرند.

به همین علت هرگونه بی دقتی در خرید و فروش خودرو دست دوم ممکن است از یک سو موجب از دست دادن خودرو یا سرمایه‌تان شده و از سوی دیگر منجر به پشیمانی شما شود. بدین منظور لازم است که پیش از هرگونه اقدام برای فروش یا خرید ماشین، نسبت به چگونگی انجام و قوانین پیرامون آن کاملا آگاه شوید تا احتمال خطا را به صفر رسانده و سرمایه‌تان را طعمه کلاهبرداران نکنید.

باتوجه به این‌ مهم، ما در این مطلب قصد داریم تا شما را با نحوه ارزیابی خودرو، جزئیات مراحل انتقال مالکیت، قولنامه و نکات مهم در فرآیند معامله خودروی کارکرده آشنا کنیم.

بازرسی و ارزیابی خودرو کارکرده

در بیشتر معامله ها خریدار و فروشنده یکدیگر را از قبل نمی شناسند، بنابراین اولین و مهمترین نگرانی هر خریداری، اطمینان از سالم بودن خودرویی است که قصد خرید آن را دارد. در واقع هر دو طرف، برای به سرانجام رساندن معامله تنها می‌توانند اعتمادی ضمنی به یکدیگر داشته‌باشند. البته توجه به نکات اساسی قبل از معامله خودرو کمک می‌کند تا ضریب خطا و احتمال پشیمانی از معامله به حداقل ممکن برسد. از این‌رو لازم است پیش از هرگونه اقدام برای معامله ماشین، با کمک یک شخص معتمد و یا کارشناس مجرب تمامی ابعاد فنی و ظاهری خودرو را بررسی کنید، چون برهم زدن معامله پس از بستن قولنامه و یا سند بسیار دشوار بوده و خریدار به هر ترتیب موظف به پرداخت جریمه پشیمانی خواهد شد.

انتقال مالکیت از فروشنده به خریدار

انتقال قانونی مالکیت خودرو طی سه مرحله؛ بستن قولنامه، تعویض پلاک و ثبت در دفتر اسناد رسمی اتفاق می‌افتد. لازم است بدانید که رعایت ترتیب این مراحل بسیار مهم و ضروری است، بنابراین توصیه می‌کنیم حتی زمانی‌ که با فرد آشنا و مورد اعتمادتان نیز معامله می‌کنید برای پیشگیری از دعواهای قانونی که در آینده ممکن است رخ دهد، همه مراحل را موبه‌مو به صورت قانونی و مستند انجام دهید. صحبت‌ها و قول‌های غیر مستند و شفاهی قابل اثبات نیستند و ارزش قانونی ندارند، بنابراین تک تک مراحل معامله خودرو را حتما به‌صورت قانونی پیش ببرید. به این نکته مهم نیز حتما توجه داشته‌باشید که هزینه نقل و انتقال خودرو از نظر قانونی بر عهده فروشنده ماشین است اما بسیار اتفاق می‌افتد که فروشنده و خریدار، هزینه انتقال خودرو در دفتر اسناد رسمی را به‌صورت توافقی بین خود تقسیم می‌کنند.

مرحله اول انتقال مالکیت از فروشنده به خریدار؛ بستن قولنامه

قولنامه یا مبایعه نامه برگی است که تمامی شرایط مورد توافق معامله با جزئیات در آن درج شده و با امضای طرفین اعتبار پیدا می‌کند. قولنامه را می‌توانید دستی نوشته و یا فرم آماده آن را از وبسایت آیتول با عنوان (دریافت نمونه قولنامه) دانلود نمائید. قولنامه خودرو به‌طور معمول دارای دو برگ است که معمولا با قرار دادن کاربن بین دو ورق تمامی موارد نوشته‌شده در هر دو برگ ثبت می‌گردد، البته امضای طرفین باید بدون کاربن و روی هر دو ورق به‌طور دستی ثبت شود.

به یاد داشته باشید که قولنامه تنها برای رسمیت بخشیدن به معامله و یادآوری شرایط مورد توافق در هنگام تنظیم سند رسمی است. پس از بستن قولنامه مالکیت خودرو منتقل نمی‌شود و در صورت توافق تنها بخش کوچکی از هزینه به عنوان بیعانه پرداخت می‌شود.

مواردی که باید حتما در قولنامه خودرو درج شوند عبارتند از:

• مشخصات کامل خودرو مانند  کارکرد، رنگ و مدل خودرو، دوگانه یا بنزین سوز بودن خودرو، آپشن های اضافه شده و …
• قیمت مورد توافق که خریدار باید پرداخت کند
• زمان تحویل خودرو به خریدار
• تعهد فروشنده به تحویل مدارک مربوط به خودرو (بیمه شخص ثالث، کارت سوخت، معاینه فنی و …)
• تعیین تاریخ برای تعویض پلاک خودرو
• توافق بر سر تعیین پرداخت بدهی‌ها، جریمه‌‌ها، هزینه دفتر ثبت اسناد و عوارض سالانه شهرداری
• توافق بر سر چگونگی پرداخت مالیات
• تعیین تاریخ مقرر برای معامله رسمی در دفترخانه

افزون بر موارد بالا، هر نکته ای که به نظر طرفین مهم است و ممکن است در آینده مشکل ایجاد کند را می‌توانید در قولنامه ذکر کرده و با تعیین مسئولیت به آن رسمیت دهید.

مرحله دوم انتقال مالکیت از فروشنده به خریدار؛ انجام مراحل تعویض پلاک

پلاک هر خودرو رسمی ترین سند شناسایی آن است که با تغییر صاحب خودرو، مسلما باید پلاک آن هم تغییر کند. پس از بستن قولنامه، فروشنده و خریدار باید در یک تاریخ معین همراه با مدارک مورد نیاز به یکی از مراکز معتبر تعویض پلاک مراجعه نموده و پلاک خودرو را تعویض کنند.

انجام معامله بدون تعویض پلاک امکان پذیر نیست چون مسئولیت هرگونه تخلف خودرو متوجه فردی است که پلاک به نام آن در سیستم ثبت شده و از نظر قانونی امکان ندارد یک شخص خودرویی را در سطح شهر براند که پلاک آن به نام دیگری است. اگرچه تنظیم سند بدون تعویض پلاک ممکن نیست اما فروشنده می‌تواند به خریدار وکالت بدهد تا به تنهایی تعویض پلاک را انجام دهد.

لازم به ذکر است که اعطای وکالت هم مستلزم حضور در دفترخانه  و صرف هزینه است اما حسن اصلی این‌ روش در آن است که دیگر نیازی به حضورمالک خودرو و اتلاف وقت او برای انجام مراحل معاینه فنی نیست. البته  توصیه ما به شما این است که تعویض پلاک را  پیش از تنظیم سند شخصا و به صورت قانونی انجام دهید و از اعطای وکالت برای انجام این کار به فردی که شناخت کافی از او ندارید جدا خودداری نمائید اما اگر به هر دلیل مجبور به اعطای وکالت تعویض پلاک شدید بهتر است از مجراهای قانونی اقدام کرده و از خدمات کارپرداز آیتول به‌عنوان یکی از معتبرترین سامانه‌های خدمات خودرویی کشور بهره‌مند گردید.

توجه داشته‌باشید که از نظر قانونی هزینه تعویض پلاک بر عهده فرد خریدار است. این مبلغ  مقداری مشخص است که در ابتدای هر سال توسط مراجع زیربط  اعلام می‌شود، بنابراین تفاوتی ندارد که به کدام یک از مراکز معاینه فنی مراجعه می‌کنید در نهایت شما مبلغی معین‌شده و ثابت را پرداخت خواهید کرد. اصل؛ سند فروش ماشین، کارت شناسایی خودرو، سند مالکیت، گواهی معاینه فنی معتبر، برگه تسویه و پرداخت خلافی خودرو، بیمه شخص ثالث معتبر و فیش واریزی بهای پلاک  خودرو از جمله مدارکی هستند که هنگام تعویض پلاک باید همراه خود داشته‌باشید. همچنین حضور شخص خریدار همراه با مدارک هویتی و شخصی در محل تعویض پلاک الزامی است مگر اینکه وی نماینده قانونی خود را همراه با وکالتنامه معتبر، مأمور انجام این کار کرده‌باشد.

برای اطلاعات تکمیلی در مورد مراحل تعویض پلاک، مدارک لازم و نزدیکترین مرکز معتبر تعویض پلاک به محل زندگی خودتان، راهنمای کامل ما در این مورد را در مطلب «راهنمای تعویض پلاک خودرو» بخوانید.

مرحله سوم انتقال مالکیت از فروشنده به خریدار؛ ثبت در دفتر اسناد رسمی

پس از تعویض پلاک، حالا نوبت آن است که شرایط مورد توافق در قولنامه را به صورت رسمی ثبت کنید تا مراحل انتقال مالکیت با موفقیت انجام شود. فروشنده و خریدار و یا وکلای قانونی‌شان به همراه مدارک وکالت نامه، باید در یک تاریخ مقرر در یک دفتر ثبت رسمی اسناد حضور یابند. طرفین باید مدارک شناسایی، مدارک لازم برای ثبت سند خودرو و برگه مربوط به تعویض پلاک را ارائه دهند. تأکید می‌کنیم که اگر فروشنده خودرو هستید در این مرحله باید تمامی مبلغ توافق‌شده ماشین را از خریدار دریافت کرده‌باشید، در غیر اینصورت عواقب و پیامدهای ناشی از عدم تسویه مبلغ خودرو برعهده شخص شما خواهد بود.

مدارک مورد نیاز برای ثبت سند خودرو

کارت خودرو یا برگه سبز

این برگه سند هویت شما نزد نیروی انتظامی است که بر اساس پلاک خودرو صادر می‌شود. به عبارت دیگر، پس از تعویض پلاک، نیروهای پلیس راهور دیگر صاحب پلاک را صاحب خودرو می‌دانند درحالیکه قوه قضاییه سند ثبت رسمی را ملاک مالکیت خودرو می‌داند. بنابراین برای گرفتار نشدن در این خلا قانونی، توصیه میکنم بلافاصله پس از انجام تعویض پلاک به دفترخانه های رسمی مراجعه کرده و ثبت سند رسمی را انجام دهید.

برگه شرکتی یا برگه کمپانی

این برگه همانطور که از نامش پیداست هنگام ترخیص خودرو از کارخانه خودروسازی صادر می‌شود و شامل مشخصات خودرو، تاریخ تولید و مشخصات اولین خریدار آن است. نکته مهم برگه کمپانی اعلام وضعیت خودرو از نظر لیزینگی بودن است که لازم است با دقت بررسی کنید چون خودروی لیزینگی ممکن است ازنظر قانونی در رهن شرکت لیزینگ باشد.

سند خودرو

سند رسمی ثبت شده مالکیت خودرو همان سندی است که برای تنظیمش به دفترخانه مراجعه کرده‌اید. اگر خودروی شما صفر کیلومتر باشد سند رسمی ندارد و وضعیت حقوقی آن از روی برگه کمپانی و برگه سبز مشخص می‌شود که باید هر دو به اسم یک نفر باشند، در غیر این صورت خودرو کارکرده محسوب شده و فروشنده باید سند رسمی معامله پیشین را ارائه کند.

بیمه شخص ثالث

حیاتی ترین سند یک خودرو بیمه شخص ثالث است که نداشتن آن عواقب جبران ناپذیر مالی و قانونی را در پی خواهد داشت، بنابراین در زمان انجام معامله، خودرو حتما باید تحت پوشش بیمه شخص ثالث باشد. مدت اعتبار بیمه ثالث ماشین یکسال است که در زمان معامله باید به مدت اعتبار باقی مانده آن دقت نمائید.

مدارک شناسایی یا وکالت

فروشنده و خریدار هر دو باید مدارک شناسایی معتبر به همراه داشته باشند. در صورت عدم حضور طرفین، وکیل حقوقی فرد همراه با مدارک شناسایی و مدارک معتبر وکالت نامه باید در هنگام تنظیم سند خودرو حضور داشته باشد.

کارت سوخت

کارت سوخت برای هر خودرو پلاک، جداگانه صادر می شود، اما سهمیه بنزین خودرو ثابت می‌ماند. هنگام انتقال مالکیت، فروشنده باید کارت خود را ارائه کند تا باطل شود. خریدار می‌تواند پس از گذشت یک زمان مشخص از تنظیم سند، از طریق پست، کارت سوخت جدید خودرو خود را که در آن نام مالک و پلاک جدید درج شده‌است را دریافت نماید.

 برای آشنایی با روش های پیگری صدور کارت سوخت این مقاله را بخوانید.

 عوارض شهرداری (مفاصا حساب)

شهرداری در ابتدای هر سال بنابر بر مدل و نوع خودروها مبلغی را به عنوان مالیات برای آن‌ها در نظر می‌گیرد. مالکان خودرو به دلایل گوناگون معمولا تا هنگام فروش قطعی خودرو نسبت به پرداخت این نوع مالیات اقدامی نمی‌کنند، اما از آنجائیکه هرگونه معامله ماشین بدون پرداخت عوارض سالیانه و مالیات خودرو امکان‌پذیر نیست، از نظر قانونی فروشنده موظف است که از قبل نسبت به پرداخت عوارض شهرداری و سایر بدهی‌های خودرو خود اقدام کرده‌باشد. بدین ترتیب اگر قصد معامله خودرو را دارید و هنوز موفق به انجام این کار نشده‌اید می‌توانید همین حالا به پنجره اصلی آیتول مراجعه کرده و با توجه به رهنمودهای سامانه تسویه  بدهی‌های خودرویی خود را به‌صورت یکجا و آنلاین  انجام دهید.

نکات مهم معامله خودرو

همانطور که گفتیم بسیاری از فروشندگان یا خریداران خودرو به دلیل عدم آشنایی با قوانین و ضوابط قانونی معامله ماشین، خود را به دردسر می‌اندازند. به همین منظور ما در بخش‌های قبلی این مقاله در مورد نحوه و مراحل نقل و انتقال خودرو به‌روشنی صحبت کردیم تا شما عزیزان بتوانید با توجه به موارد یادشده و رعایت موارد زیر با خیالی آسوده اتوموبیل مورد نظر خود را فروخته و یا خریداری نمائید.

۱. در صورت خرید اقساطی خودرو، سند را پس از تسویه کامل به نام بزنید.

۲. از خرید خودرویی که سند ندارد و فقط برگ سبز دارد خودداری کنید. همانطور که پیشتر گفته شد برگ سبز مورد قبول قوه قضاییه نیست. تنها خودرویی را خریداری کنید که سند آن به نام مالک کنونی آن است.

۳. نحوه پرداخت مبلغ خودرو اعم از نقد، قسط یا چک را همراه با جزئیات کامل در قولنامه قید کنید.

۴. سند خودرو میتواند به صورت دانگی مانند زمین و خانه به نام چند نفر باشد، اما باقی اسناد خودرو مانند برگ سبز و کارت سوخت تنها به نام یک نفر میتواند باشد.

۵. در صورتی که تعویض پلاک را به خریدار وکالت می‌دهید، حتما برای وکالت خود بازه زمانی و تاریخ انقضا تعریف کنید تا خریدار از انجام آن غفلت نکند.

۶. اگر در هر یک از مراحل بالا متوجه شدید که فروشنده صاحب و یا وکیل قانونی صاحب خودرو نیست، بی درنگ معامله را فسخ کنید.

۷. اگر خودرو نیاز به  کارشناسی داشته‌باشد هزینه آن بر عهده خریدار است.